Kontynuuj Ta strona używa plików cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie plików cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.
Kontynuowanie przeglądania serwisu bez zmiany ustawień traktujemy jako zgodę na użycie plików cookies. Więcej w "Polityce Cookies".
Niedziela, 10 listopada 2024, Imieniny: Leny, Lubomira, Natalii PL EN

KORBOL, CZYLI DYNIA PO POZNAŃSKU

Komunikat Instytutu Skrzynki z dnia 28.10.2024


Rośliny rodzaju dyniowatych trafiły na teren Europy w 1532 roku, za sprawą podróżników Pissarra i Corteza. Natomiast w 1613 roku w Krakowie ukazało się największe dzieło o tematyce przyrodniczej epoki renesansu, a mianowicie Zielnik Herbarzem z ięzyka Łacinskiego zowią […], autorstwa Szymona Syreńskiego (Syreniusza) (ok 1540-1611). Zielnik zawiera, między innymi, informacje na temat uprawy dyni, zatem była już ona dostępna w naszym kraju 81 lat po sprowadzeniu jej na Stary Kontynent.

Obecnie najchętniej sadzonymi gatunkami są: dynia olbrzymia (Cucurbita maxima), dynia piżmowa (Cucurbita maschata) i dynia zwyczajna (Cucurbita pepo), do której należą odmiany takie jak: dynia makaronowa, kabaczek, cukinia i patison. Coraz chętniej miłośnicy ogrodnictwa sadzą także ozdobne dynie karłowate. Ciekawą strukturę ma dynia makaronowa- aby pozyskać „makaron”, należy obgotować dynię w całości, a potem przeciąć na pół i przesuwając po miąższu widelcem niczym grabiami, strugać nitki makaronowe. Wygodnym kulinarnie rozwiązaniem jest dynia hokkaido, bowiem nie trzeba jej obierać z twardej skórki, wystarczy dobrze umyć, a po przekrojeniu wydrążyć pestki, jak każdej dyni.

Dynia występuje w zwyczajach i obrzędowości polskiej – jest elementem dekoracji przygotowywanych z okazji dożynek i Matki Boskiej Zielnej. Od lat 90. XX w. w wigilię Wszystkich Świętych, obchodzi się Halloween, święto, które przywędrowało do Polski ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, a w Nowym Świecie rozpowszechniło się za sprawą irlandzkich emigrantów. Współczesne Halloween wywodzi się od celtyckiego Samhain, czyli odpowiednika polskich Zaduszek, kiedy to wierzono w aktywność pośmiertną dusz i w możliwość ich powrotu na ziemię. Dlaczego podczas święta Halloween króluje dynia, z której przygotowywane są lampiony? Jak podają Stefan i Olga Kłosiewicz, w książce Przyroda w polskiej tradycji, według jednej z irlandzkich opowieści „zwyczaj drążenia dyń, zwanych Jack-o’-lantern i palenia w nich ognia jest pamiątką po duszy potępionej. Pijak i utracjusz Jack trafił po śmierci do piekła, ale nawet stamtąd wyrzucono go na wieczną tułaczkę. Szatan wyposażył go na drogę w tlący się węgielek, który Jack umieścił w niedojrzałej rzepie, by oświetlać sobie drogę między światami. Z czasem rzepę zastąpiono łatwiej poddającą się obróbce dynią, stąd dyniowy lampion stał się dla Irlandczyków pamiątką po duszach zmarłych, które nie zaznały wiecznego spoczynku” (s.145). Z kolei Anna Zadrożyńska i Krzysztof Braun w Zielniku świętowań polskich dopatrują się w zwyczaju palenia świec w wydrążonych dyniach jako „dawnej a zapomnianej magii płodności i życia”. Natomiast zwyczaj wycinania otworów na oczy, nos i usta, w efekcie czego dynia przypomina ludzką twarz, jest „echem domniemanych przedwiecznych obyczajów starych Celtów, którzy – być może – swe siedziby zdobili głowami wrogów” (s. 199).

Dynia, zwana w Wielkopolsce korbolem, jest ceniona ze względu na swoje właściwości lecznicze i smakowe. Jagoda dyni jest bogata w karoten. Przyrządza się z niej zupy, marynaty i marmolady. Gotowana czy pieczona może stanowić też danie główne. Nasiona dyni są cennym surowcem leczniczym. Mają one właściwości przeciwpasożytnicze, odżywcze i wzmacniające organizm. Olej tłoczony z pestek dyni pomaga w stanach zapalnych organizmu i obniża poziom cholesterolu we krwi.

Jesienią w każdym ogrodzie królują dynie, z których można przyrządzać smakowite potrawy. Przysmaki te znaleźć można nie tylko w ofercie sezonowej członków szlaku, ale także na stronie Szlaku Kulinarnego „Smaki Powiatu Poznańskiego”, gdzie dostępne są przepisy na pyszne jesienne zupy i marynaty. Zachęcamy do zapoznania się z nimi i samodzielnego przyrządzenia Kremu dyniowegoZupy z dyni i Dyni w marynacie słodko-kwaśnej. Wciąż trwa Festiwal Dyni w Deliparku (Trzebaw, gm. Stęszew) -cyklicznego wydarzenia na kulinarnym szlaku powiatu poznańskiego. Można tam m.in. usiąść w karecie w kształcie dyni lub podziwiać traktor zbudowany z prawdziwych, jadalnych dyń. Serdecznie polecamy!

 

Przygotował: Instytut Skrzynki

 

Data dodania: 2024-10-28
Data ostatniej aktualizacji: 2024-10-28
gazeta
pit
GOKIS SIMSMS Moobis ESA czyste powietrze Aglomeracja Poznań lgd trakt piastow Schronisko Skałowo Dofinansowanie ze środków Budźetu Państwa ZTM Poznań
Fundusze UE
UW Poznań
Powiat Poznań
Obywatel
UMWW Poznań